Wil je minder stress? Leer je autonome zenuwstelsel herprogrammeren

Het systeem dat grote invloed heeft op hoe jij je voelt en hoe je de wereld ervaart is je autonome zenuwstelsel. In dit artikel lees je de werking ervan. Ook leer jij hoe jij je autonome zenuwstelsel kunt herprogrammeren zodat je lekkerder in je vel komt te zitten.

Waarborgen van jouw veiligheid
Je autonome zenuwstelsel regelt automatisch bijna alle onbewuste processen en lichaamsfuncties in je lichaam, zoals je ademhaling, je bloeddruk, je energieproductie en je spijsvertering. Het hele autonome zenuwstelsel is gericht op veiligheid. Het helpt je jouw veiligheid zo goed mogelijk te waarborgen. Je kunt dit dus zien als je overlevingsmechanisme. De manier waarop je door de wereld beweegt (toenadering zoekt, verbindt, afwendt, isoleert) wordt aangestuurd door je autonome zenuwstelsel.

Als jij niet lekker in je vel zit, dan heb je het over dat de regulatie in je zenuwstelsel niet lekker verloopt. Als we zeggen die iets een schok voor ons is, we koken van woede of iets ons benauwd, hebben we het over onze autonome respons.

Ervaringen beïnvloeden jouw systeem
Ervaringen uit het leven hebben invloed op hoe je systeem je veiligheid waarborgt. Zo kan het zijn dat jouw systeem ervaringen of prikkels in het nu als onveilig bestempeld terwijl dit niet het geval is. Het gaat om ervaringen die je opslaat en niet goed verwerkt, ook wel traumatische ervaringen genoemd. Dit kan één ervaring zijn, bijvoorbeeld een operatie, geboorte of ongeluk, maar dat hoeft niet. Het kan ook een continu gevoel van niet gezien worden of ouders die zichzelf niet goed konden reguleren waardoor jij het niet goed hebt kunnen leren.

Het trauma is niet wat er met je gebeurd is maar wat er in je gebeurt. Een psychische verwonding die zich in ons zenuwstelsel en lichaam vastzet en die op elk willekeurig moment kan worden getriggerd. Unfinished business noemt Peter e Levine de oorzaak van trauma: gevoelens die nooit zijn gevoeld of lichamelijke impulsen die verhinderd zijn.

Herprogrammeren, wat werkt?
Je kunt je systeem gelukkig herprogrammeren. Er zijn een aantal factoren die helpen en die je met haptotherapie leert. Het is goed om daarbij aan te geven dat er niet eenvoudig stappenplan bestaat om jezelf goed te reguleren. Het ligt er bijvoorbeeld aan hoe en waar jij iets hebt opgeslagen en welke vorm van trauma het is. Onderstaande factoren kun je zien als de ingrediënten die nodig zijn om trauma uit je systeem te krijgen en daardoor jezelf goed kunt reguleren.

Leer de werking van je autonome zenuwstelsel
Als eerste helpt het om te begrijpen hoe je autonome zenuwstelsel werkt. Wat belangrijk is om te beseffen is dat het autonome zenuwstelsel zichzelf kan inschakelen zonder dat het denkende deel van ons brein meewerkt. Als je het bijvoorbeeld warm hebt, ga je vanzelf zweten. Datzelfde geldt voor de toestanden die onze veiligheid waarborgen, die worden dus ingezet zonder dat je denken daar invloed op heeft.

Wat gebeurt er vaak als je niet lekker in je vel zit; je gaat zitten malen in je hoofd. Je bent bijvoorbeeld aan het zoeken naar een oorzaak, zonder dat je je beter gaat voelen. Je zit vast in een verhaal. Je zeer ontwikkelde brein stopt daardoor eigenlijk het contact met je lijf. Die je nou net nodig hebt voor het herprogrammeren van je autonome zenuwstelsel. Tijdens de sessies leg ik de werking van het zenuwstelsel uit. Ook krijg je een werkboek met informatie en opdrachten om meer verstand te krijgen van hoe de verschillende autonome toestanden ( ontspannen, fight/flight en freeze) bij jou er uit zien en voelen.

Je lijf bewonen
Een belangrijke factor is het contact maken met je lijf en je lijf kunnen bewonen. Wat ik vaak tegenkom is dat mensen hun fysieke sensaties als bedreigend ervaren. Terwijl deze juist gevoeld en geuit willen worden. Tijdens de sessies word je hierin begeleid. Je leert te luisteren naar je behoeftes, het vermogen om te kunnen zijn met je sensaties, je impulsen kunnen volgen en hoe het voelt om in je gehele lijf aanwezig te zijn.

Contact met omgeving
Een andere belangrijke factor is dat je contact kunt maken met je omgeving. Dat je bijvoorbeeld door hebt waar je bent en dat je anderen kunt voelen. Je hebt als mens hiervoor het vermogen om je gevoel uit te breiden, dit leer je tijdens de sessies.

In het hier en nu
In je lijf aanwezig zijn en contact maken met je omgeving maakt dat jij door kunt hebben dat je in het hier en nu bent. Dat je gebruik kunt maken van al je zintuigen. Als je namelijk in het hier en nu kunt blijven zul je merken dat jij je ervaringen kunt aangaan, zonder dat het je onderuit haalt.

Ervaren in welke autonome toestand je zit
Vanuit daar kun je gaan ervaren hoe je lijf reageert op stressoren en in welke autonome toestand je verkeert. Triggers (prikkels of ervaringen) zorgen ervoor dat jij in een bepaalde toestand schiet. Je leert bewust te worden dat je systeem op ervaringen uit het verleden reageert en dat jij in het hier en nu veilig bent. Deze nieuwe ervaringen slaat je lijf op en zo komt het dat je triggers af gaan nemen en dat jij jezelf weer kunt reguleren naar de veilige, verbonden stand.

Doorvoelen van emoties
Het is mogelijk dat emoties gevoeld dienen te worden. Je kunt dit zien als emoties die gekoppeld zijn aan ervaringen in het leven waardoor het overlevingsmechanisme in gang is gezet. Er was toen geen ruimte om de emoties te voelen, waardoor ze opgeslagen zijn in je lijf. Belangrijk hierbij te zeggen is dat het niet de bedoeling is dat je de ervaring zelf herleeft. Soms is dat zelfs ook niet mogelijk, omdat je er geen herinneringen aan hebt. Ik begeleid je tijdens de sessies op bij deze primaire emoties te komen. Het is helend als je merkt dat je jouw emoties aankunt. Letterlijk de spanning en last valt van je af.

Bewegingen afmaken
Het kan ook zijn dat er bewegingen afgemaakt dienen te worden die in een situatie niet konden en die nu nog vast zitten in je lijf. En dat daarbij fysieke sensaties zoals trillen, rillen, prikkelende gevoelens in ledematen, warmte en koudesensaties gevolgd worden om de vastzittende energie vrij te laten.

En dan zijn er ook nog manieren die werken. Voor alles geldt: als je leert om in je lijf aanwezig te kunnen zijn en te registeren dat je in het hier en nu bent, dan kan er verwerking plaatsvinden. Zeker belangrijk hierbij is dat de therapeut of begeleider dit ook is.